Dit boek kwam tot stand kwam in nauwe samenwerking met Staatsbosbeheer en het Rijks Instituut voor Natuurbeheer en het Bosschap. Daarom  hebben deze belangrijke maatschappelijk organisaties de uitgangspunten van natuurbouw en natuurherstel vergaand geļncorporeerd. Ook is de methode volledig geadopteerd door het Wereld Natuurfonds Nederland, die met behulp van de stichting Ark volgens de beschreven principes talloze nieuwe natuurgebieden ontwikkeld.

Het treffendste compliment was van Leo Stockmann gedragsonderzoeker van de door mij geļmporteerde Koniks op de Emnnemaborg:  "Dit is het resultaat van tien jaar drammen van Poortinga" (in tijdschrift Noorderbreedte)

De methode van natuurherstel of natuurbouw die leidt tot wat nu heet "Nieuwe Natuur ontwikkelde ik samen met mijn compagnon en medeauteur Hans van der Lans door ons wetenschappelijk inzicht te toetsen aan talloze praktische experimenten.

 Wij, Hans en ik,  hebben in dit boek uiteindelijk "het volgens de natuur beheerde landschap" geschilderd, zoals dat er nu in talloze Nederlandse natuurgebieden daadwerkelijk gerealiseerd is. Daar zijn we trots op..

Het boek vormde ook een goed uitgangspunt voor andere werken, zoals de uitgaven van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer over bosbeheer, promotieonderzoeken etc. Ook wij bouwden voort natuurlijk voort op wetenschappelijke resultaten van anderen om daar een totaalbeeld uit te kunnen construeren. Wetenschap is een groepsgebeuren, een ring waar je soms een diamantje in mag stoppen. Dat laatste hebben we met hart en ziel uitgedragen en net zoals volksverhalen over eeuwen worden overgedragen, herken ik als oorspronkelijk auteur passages uit dit boek in buitenlandse testen zonder dat men een link vermoed. Het stemt me tevreden.
 
Dat uit dit wetenschappelijke maar doelbewust leesbaar gebrachte werk alle wetenschappelijke referenties zijn verdwenen is helaas te wijten aan wijten prof. Dick Thalen, toen hoofd Botanie bij het RIN, die op straffe van het verstoren van de samenwerking van het RIN, Staatsbosbeheer en overige leden van de redactiegroep. om hem moverende reden de opname daarvan in druk verbood. Het werk is er mijns inziens niet minder essentieel om. Het boekt heeft zijn impact volledig gehad in het Nederlandse Natuurbeheer. Op dit moment  is de methode actief uitgedragen door actieve medewerkers van het ministerie LNV en natuurorganisaties geheel geaccepteerd in de ons omringende landen.

Dode bomen in het bos, ooit een unicum in West Europa zijn nu algemeen geaccepteerd onderdeel van het bosecosysteem evenals begrazing  en browsen door runderen en paarden. Hoewel Hans en ik zich beide met de volledigheid van de hele levensgemeenschap bezig hielden, focuste ik vooral op het aansturen van praktijkvoorbeelden voor de laatste en Hans voor het eerste sleutelfactor.
Al eind jaren zeventig begin Hans met omvormingsprojecten om meer dood hout in het bos te krijgen in combinatie met een natuurlijker bosstructuur. 
Ik zelf slaagde na vele jaren tactische voorbereiding  er in om vrije keus te krijgen bij de aankoop van konik (tarpan)s uit het Poolse Popiėlno, het wetenschappelijk station in Polen waar de Konik als representant van de konik (tarpan) met veel moeite in stand is gehouden. Dat dit is geslaagd blijkt uit de overeenkomst in mitochondriaal DNA met de Portugese Soraia en de uiterlijke kenmerken. Op de Ennemaborg, waar ik opnieuw de eerste vrij en wild levende paarden met natuurlijke kuddevorming in Europa introduceerde, zijn volgens kenners nog steeds de mooiste konik (tarpan)s van uitzonderlijke kwaliteit te vinden. Ook voor het uitzetten van andere groepen konik (tarpan)s (Oostvaarder Plassen) en b.v. bevers (Bieschbosch) nam ik de eerste stappen.

Gevoelsmatig merkwaardig, maar vanuit wetenschappelijk oogpunt een bagatel is, dat al die  "over-wetenschappelijke biologen" alsof ze door sectarische groepdeformatie de werkelijkheid niet kunnen zien, nog steeds volhouden dat het rund en het paard zijn uitgestorven. Het klinkt mij nog steeds in de oren als een krasje op een oude vinylplaat. Laten we blij zijn dat die dieren in zo'n grote getale zich met de mensen associeerden, dat er, in tegenstelling tot bij de wisent, populatiegenetisch geen gen van deze onmisbare verloren kan zijn. 

Gerben Poortinga, Britsum 2000

Inhoudsopgave     alleen wat een link heeft is op het net der rest kunt u lezen in uw instituutsbibliotheek

Woord vooraf van minister Braks van LNV

Natuurbos in Nederland

• Wilde experimenten veranderen bossen 
• Waarom schrijven we dit boek voor u? 

Een historische terugblik

• Een historische terugblik
• De invasie van bet bos in Nederland
• Natuurlijke verscheidenheid - vroeger, nu en in de toekomst
• Het natuurlijke landschap bepaalde het karakter van bet laatste cultuurlandschap
• De ontginning en exploitatie van bet bos in twee natte gebieden 
• De ontginning en uitbating van bet bos in twee droge gebieden 
• Heggenlandschappen, geboren uit bet bos
• Met de ontginning van de laatste oerbossen ontstaan de zorg voor bosbehoud en de bosbouw 
• Waarom verdwenen de grote dieren uit bet boslandschap? 
• Ook andere groepen organismen verdwenen in
  onbekende aantallen
• Wat we voor bet natuurbosbeheer willen weten is: hoe heeft bet landschap met oerbos er uitgezien en hoe functioneerde het? 
  

Bosecologie

• Bosstructuur: een wisselend beeld
• Verjonging
• Aftakeling en herstel
• Grazers in bet boslandschap
• Van zaad naar bos 
• Het landschapsbeeld 
• Begrazing versnelt de biologische kringloop 
• Elk dier vreet zoals bet gebekt is
• De grote grazers dekken de tafel voor de kleine 
• De veelzijdigheid van bet paard
• Rupsen met hun eigen wensen 
• Zomen en bosranden 
• De wisseling van openheid en geslotenheid 
• Moeras-, kust- en broekbossen 
• Kustbossen, moerasbossen en
• Rivierbegeleidende bossen verdwenen 
• Moerasbossen elders in Europa 
• Paddestoelen en schimmelwortels 
• Paddestoelen
• Schimmelwortels
• Levende en stervende bomen schenken leven aan het bos
• De betekenis van dood hout op de bosbodem
• Houtkringloop 
• Verrotting van hout, een langdurig proces 
• Successie op dood hout
• Dagvlinders in bet boslandschap
• Vogels en natuurbos
• Holenbroeders en nestkasten
• Spechten kenmerken de gevarieerdheid van het natuurbos
• Verschillende spechten met verschillende eisen
• De vogelrijkdom van het natte bos

Natuurbos in Nederland

• De processen in de natuur zijn overal herkenbaar
• Natuurbeheer in Nederland
• Uitwendig en inwendig beheer
• De Oostvaardersplassen, een zompig natuurgebied
• De Veluwe, een natuurgebied? 
• De Veluwe: een versnipperd geheel
• Een oud ontwerp: Schraalhans is keukenmeester
• Een nieuw ontwerp: de kringloop wordt gesloten
• De noodzaak van omvorming
• Schotse hooglanders als beheersinstrumenten
• Fijnregulering door wisenten en wolven
• In grote natuurgebieden leven geen wolven
• Vier verschillende natuurbehoudsmodellen
• Het schapenmodel
• Het New-Forest-model 
• Het integrale natuurontwikkelingsmodel
• Het perspectief: hoe nu verder?
• Kleine natuurgebieden
• Het eilandkarakter van natuurgebieden
• De kwetsbaarheid van kleine populaties
• Oude en waardevolle bossen bouw je niet zomaar om
• Bosreservaten, nuttig als studieobject 
• Overige bossen met een natuurbehoudsfunctie 
• Onze bossen als onzelfstandige kinderen

• Het Shenandoah National Park: een beheer van 'nietsdoen' 
• Het Beierse Woud: via uitkapbos naar 'nietsdoen'
• Het Nederlandse bos op een keerpunt
• Ingrepen afgeleid van natuurlijke gebeurtenissen
• Hut omvormingsbeheer
• Natuurtechnische beheersmaatregelen en de beoogde effecten
• Structuurvorming door onregelmatige dunning en variabele kap
• Hut omtrekken van bomen
• Ringen
• Houtophoping en barričrevorming
• 'Nietsdoen'
• Ontwikkeling van kwijnende en holle bomen 
• Ingrepen bij gebrek aan begrazing
• Begrazing 
• Vestigingshulp, ja of nee?
• Zonering van invloeden van buiten
• Het latere beheer
• Waar gewerkt wordt vallen spaanders
• Het Spanderswoud
• Wilde paarden op de Ennemaborg
• Experimenten in Drenthe 

• Houtbehoefte
• Bos als decor voor openluchtrecreatie
• Weten we niet beter of verdienen we niet beter?
• Natuurbeheerders zijn er in soorten
• Natuur in het productiebos of natuurbos naast productiebos?
• De mythe van hut inheemse oerwoud
• De noodzaak van maatschappelijke keuzen: de rijksoverheid hakt de knoop door 

• Nationaal en internationaal
• Natuurontwikkelingsbeleid in Nederland
• Het nieuwe bosbeleid
• Bossen met 'het accent op natuur met houtoogst'
• Bossen met gemengde functies
• Particuliere natuurbeschermingsorganisaties
• Initiatieven van particulieren en lagere overheden

Verantwoording

Organisaties voor op natuurontwikkeling gericht bosbeheer Adressen 

Literatuurlijst aanbevolen

Nota Bene  Bijna elke alinea was volgens wetenschappelijke methodologie met literatuur onderbouwd. Echter van het RIN stond nogal onwetenschappelijk op om alle wetenschappelijke litteratuurverwijzingen uit het boek te schrappen. Het Rijks Instituut voor Natuurbeheer zelf behoorde hierna met een ""wetenschappelijke" versie te komen. 
Nieuwe Natuur , Nieuwe Natuur ,  nieuwe natuur,  nieuwe  natuur , nieuwe natuur , nieuwe natuur Nieuwe Natuur , Nieuwe Natuur ,  nieuwe natuur,  nieuwe  natuur , nieuwe natuur , nieuwe natuur Nieuwe Natuur , Nieuwe Natuur ,  nieuwe natuur,  nieuwe  natuur , nieuwe natuur , nieuwe natuur