 |
Geskidenis in aigen taal beskreven.
Aldert Cuperus
Op twintig oktober fan fleden jaar binne d'r in 't noorden fan Fryslân
drie argeoloochise steunpunten opend der't de geskidenis fan 't
ontstaan fan Fryslân en 't Bildt (naast 't Hollâns) in de aigen
taal, Frysk en Bildts, in de tintoanstellings en de fidio-prisintasy
an de besoekers ferteld wort.
't Fan de grônd krijen fan argeoloochise steunpunten in Fryslân is
'n inisjatyf fan de prevînsy Fryslân. Met Europees geld fan Leader
II, 'n Europese subsidyregeling die't bestimd is foor de
ontwikkeling fan 't plattelând is, met geld fan de prevînsy Fryslân
en ferskillende ândere gemeentes en ferenings 't noadige geld op 't
kleed kommen om de steunpunten te realiseren.
Groate animator om de steunpunten fan de grônd te krijen is de prevînsiale
argeoloog G.J.deLangen die't, at 't an him lait, 't niet bij deuze
drie steunpunten late wil. Hij streeft d'r naar om in samenwerking
met de 'Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek' over de
hele prevînsy sokke steunpunten te krijen.
In elk steunpunt binne boeken en fyts-roeteboeken te koop die't
handele over 't ontstaan en de de aigenhyd fan dat part fan Fryslân
der't 't steunpunt festigd is.
't Eerste Steunpunt in deuze sery is festigd in 't besoekerssintrum
fan de terp in Hegebeintum.
Arnold Carmiggelt het 't boek 'Begraven op de terpen yn
Ferwerderadiel' skreven.
't Handelt over de beweunings geskidenis fan 't Frys-Gruningse
terpegebied. 't boek het as ondertitel 'It deadebestel yn midsieusk
Fryslân ± 400-1200' metkregen.
In 5 hoofdstikken wort beskreven hoe't in 't terpegebied de
beweuningsgeskidenis fan Fryslân
en Grunningen weest het en de gewoantes en gebrúkken die't deur de
tiid hine bij 't begraven opgeld deden..
't Tweede steunpunt in 'e rij is festigd in de konsestory fan de Ned
Herformde kerk in Winaam.
"t boek dat Arnold Carmiggelt hierover skreven het as titel 'De
Keningsterp fan Winaam' met as ondertitel:'de Fryske elite yn de
iere Midsieuwen In dut boek wort de beweuning fan de terp
Tjitsma soa't die út de ondersoeken na foren komt beskreven. Ok
ontbreekt de beskriving beroemde fibula niet. Hewwe der nou wel of
niet keunings weunt ? Maar in de Frise geskidens is d'r niet feul
dat soa in 't skemer is as 't Frise koaninkryk tussen 't eand fan de
sęsde en 't begin fan de achtse eeuw. In dut boek wort de
onstaansgeskidenis fan Westergoa op 'n hele ansprekende menier útlaid..
't Dârde argeoloochise steunpunt in Fryslân is festigd in 't
Bildts Kultuurtoeristys Informasysintrum op 'e Syl. In de histoarise
pânden ds. Schuilingstraat 4-6 het de tintoanstelling over 't
ontstaan fan 't Bildt onderdak fonnen. Die is nou útbraid met 't
ontstaan en de bediking fan de Middelsee of soa't deuze binnensee
eertiids noemd worde de Burdine.
Krekt as in Hegebeintum is in 't BKI ok 'n fidio presintasy te
bekiken en te belústeren der't de history en 't Bildts aigene an de
besoekers presinteerd wort.
Meindert Schroor het dat alles op 'n bisonder ansprekende menier
beskreven in 't thema boek
Fan Middelsee tot Bildt.
't Boek begint met 'n oversicht fan de eeuwenlange striid fan de
Friezen teugen 't water- 'n ferhaal dat al soa'n 2500 jaar leden
begint. De nadruk lait evenwel op de lęste fase fan de
bedikingsgeskidenis en de late middeleeuwen en de froegmoderne tiid.
Met de inpoldering fan 't Bildt worde ommers de kroan set op de
bedikingsgeskidenis fan Fryslân.
Alle drie de boeken binne útgeven deur útgeverij Uniepers, Abcoude
Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
Se binne prachtig útfoerd en fersien fan talrike foto's en ôfbeeldings
die't 't lezen tot 'n genoegen make.
De fertalings fan 'Begraven op de terpen yn Ferwerderadiel' en ' De
'Keningsterp' fan Winaam in 't Frys binne fersorgd deur de AFUK.
De omsetting, in 't Bildts fan ' Middelsee tot 't Bildt' is fersorgd
deur Aldert Cuperus, Leendert
Ferwerda en Geryt D. de Jong. werfan at de leste syn werk niet meer
ôf sien het, hij is 27 oktober sturven. Hem komt de eer toe dat
hij, doe't 't d'r om spande at d'r wel fertalings komme souden, as
foorsiter fan de Stichting Ôns Bildt, bij deputeerde Mulder plait
het om de thema boeken ok in de aigen taal út te geven.
Deputeerde Mulder komt dank toe dat hij op dat fersoek poasityf aksy
ondernommen het.
Fan alle drie steunpunten ferskine in 't kort nag fytsroeteboekys
die't opnânder anslútte
Derover 'n ândere keer.
Wer't wij metnânder om dinke motte is at d'r nag meer argeoloochise
steunpunten in Fryslân komme, dat dan die boeken weer in de aigen
taal omset worre !!
Bijskriften foto's:
Boek (nummer 1) is in samenwerking met de 'Stichting foar rekreaasje
en toerisme yn de gemeente Ferwerderadiel' en de prevînsy Fryslân
tot stand kommen. De sinten binne op 't kleed brôcht deur: Gemeente
Ferwerderadiel , prevînsy Fryslân en Leader II Lauwerslând
Boek (nummer 2) is tot stand kommen in samenwerking met en betaald
deur
Ferieniging fan Doarpsbelang Winaam, Prevînsy Fryslân en Leader II
Lauwerslân.
Wat opfâlt is dat de gemeente Harlingen niet met betaald het, ok
niet foor de Hollânse útgave.
Boek (nummer 3) is tot stand kommen in samenwerking met Stichting Ôns
Bildt en de prevînsy Fryslân. De sinten hierfoor binne op 't kleed
brôcht deur:Stichting Ôns Bildt, 't Bildts Kultuurtoeristys
Informasysintrum, Gemeente het Bildt en Prvînsy Fryslân.
Aldert Cuperus
Email: redaksje@fryskebeweging.nl
|