Navigaasje
Swingel Online   Swingel 2, april 2000
  Ynhald
 
 

Kolofon:

Swingel
2/2000 april 2000

Hjirûnder  lyts ferskaat út nu. 2 fan Swingel 2/2000


Redaksjoneel: 

Yn Swingel 1/2000 haw ik ûnder it kopke www.swalkje.frl de ynternetsiden fan in tal willekeurige Fryske gemeenten hifke op de mooglikheden en benammen de ûnmooglikheden fan frije (Fryske) taalkar dêr op: Smellingerlân, Dongeradiel en Hearrenfean. Ik haw tasein harren reaksjes op de E-berjochten dy 't ik by harren efterlitten haw oan jimme bekend te meitsjen. By dizzen. 

Fan de gemeente Dongeradiel (noch) gjin lûd. Om 't de Eamel dy 't ik dêr hinne stjoerd haw, wat mear formeel fan toan en opset wie, moatte se dêr faaks wat langer oer in reaksje stinne. Smellingerlân lit witte dat se om pragmatyske redenen keazen hawwe foar in allinne hollânsktalige side. Myn suggestje om yn alle gefallen in tal ûnderdielen fan harren side ek yn it Frysk oan te bieden fersmite se net op foarhân. Letterlik skriuwt de hear Paul Lansen, haad fan de ôfdieling kommunikaasje: '........ Anders is dit met het Fries. Immers een groot deel van de Smallingerlanders spreekt Frysk. Het probleem is echter wel, dat lang niet iedereen die Frysk spreekt, dit ook leest. Niettemin achten wij uw suggestie om een Friestalige samenvatting van de site te maken zinvol. We denken daarbij (alweer vanuit pragmatische overwegingen) aan met name die onderdelen, die niet dagelijks worden geactualiseerd. Een en ander is overigens wel weer afhankelijk van de te maken extra kosten. ..................' 
In positive ynstek yn alle gefallen en hy slacht fierder de spiker op 'e kop as er skriuwt dat net alle Frysksprekkers ek Frysk lêze. Dat kin/sil allinne feroarje as jo Frysk oanbiede.
De gemeente Hearrenfean betanket koartwei foar de suggestje 'die zeker in overweging zal worden genomen.' Wat dat yn berie nimmen opsmite sil..., ik bin benijd.

Yn de ôfrûne moannen binne der wer in tal Frysktalige ynternetsiden bykommen dy 't it besjen lije kinne. Sa is it nije literêre tydskrift foar it tredde milennium, M3 te finen op de thússide fan Eric Hoekstra. Op dy side steane ek Shakespeare-oersettingen fan de hân fan Douwe Kalma en mar leafst 1000 aforismen.

Ek it tydskrift 'foar Fryske striid en literatuer' Lyts Frisia fan de Jongfryske Mienskip ferskynt sûnt koart digitaal. Spesjaal foar leafhawwers fan Postma-kriptyk.

In absolute oanrieder is de nijsgroep Frysk. Ferskate aktualiteiten wurde dêr troch (in noch beheind tal) dielnimmers fan krûdich kommentaar foarsjoen. (news:alt.culture.friesland.frysk) Oanlogge en meidwaan blinder!

Bauke Nicolaï

Kolofon

Swingel is útjefte fan de Ried fan de Fryske Beweging en ferskynt 6x jiers.

Redaksje- en administraasjeadres
Ipe Brouwerssteech 8
8911 BZ Ljouwert
Email: swingel@fryskebeweging.nl en
administraasje@fryskebeweging.nl
telefoan en faks: 058-213 89 13

Meiwurkers oan dit nûmer
Hâns J. Weijer, Arjen Versloot, Hâns Noppert, Bernard Smilde, Henk Kas, Aalsen Everts, Doutsen Dykstra Thom Dijkstra, Clara de Boer, Sybren Posthumus, Bauke Nicolaï.

Einredaksje
Bauke Nicolaï en Clara de Boer

Swingel ferskynt ek op ynternet
URL: www.fryskebeweging.nl/swingel

Foarmjouwing
Studio van Stralen BNO, Grins

Printer 
Brouwer & Wielsma, It Hearrenfean

Advertinsjeprizen
op oanfraach

Lêsjild
ƒ 25,00 jiers
Stipers fan de Ried fan de Fryske Beweging krije Swingel fergees yn'e bus:
Stipersjild: ƒ 45,00 jiers
Jongerein oant 25 jier ƒ 25,00 jiers
Losse nûmers: ƒ 4,50

Swingel wurdt útjûn mei stipe fan de provinsje Fryslân.



Lêzers-reaksjes

Under it kopke Re-aktyf komt (as der bydragen by de redaksje ynkomme) mei yngong fan Swingel 3/2000 in rubryk dêr 't jo as lêzer op 'e tekst kinne. De spulregels: op syn meast 200 wurden; stikken wurde ûnder namme publisearre. Oanleverje: op skiif of fia Email (swingel@fryskebeweging.nl) As it wier net oars kin: typt mei rigelôfstân twa. De redaksje hat it lêste wurd oer it al as net pleatsen fan lêzersbydragen.

Fan 't hjerst Commedia dell' Arte yn 'e notaristún

Jorwert - Foar it 46e iepenloftspul yn Jorwert is op 'e nij keazen foar in Easteuropeesk stik. Fan 't hjerst bringe de Jorwerters in bewurking fan 'La Vedova Scaltra' fan Carlo Goldoni, oerset troch Jan Schotanus en mei muzyk en lieten fan Peter Sijbenga. 

Wie it yn 1999 madame Hortense mei oantinkens oan fjouwer knappe admiraals, no mei Rosaura har ferlustigje yn de oandacht fan ek fjouwer kreaze keardels. Hja is widdo en dêrtroch min ofte mear frij yn har hanneljen. Hjir is it net de famylje dy't it foar har bepaalt, se kin sels de kar meitsje. Op in fernimstige wize stelt se de fjouwer manlju op 'e proef. Jorwert-eigen wurdt it stik brocht yn in kleurryk dekor fan dûns, akrobatyk, maskerades, muzyk en spektakel. It liket derop dat it in echt Venetiaansk Karnaval wurdt yn 'e notaristún.


It literêre lânskip fan Durk van der Ploeg

Ljouwert - Oant en mei 31 maaie is yn it FLMD te Ljouwert in útstalling te besjen oer de Fryske skriuwer Durk van der Ploeg. Oanlieding ta de útstalling is it ferskinen fan syn 13de roman, It wurk fan 'e duvel, yn febrewaris 2000. Dêrnjonken publisearre de auteur novelles, ferhalen, dichtbondels, essays en skôgings. Boppedat hopet Van der Ploeg yn septimber fan dit jier syn 70ste jierdei te fieren.

Tsien jier lyn, doe't Durk van der Ploeg 60 waard, hat it FLMD yn syn wenplak Feanwâlden in útstalling ynrjochte ûnder de titel `Durk van der Ploeg - Libben en Wurk', dizze kear hawwe de gearstallers it wurk noch wat mear sintraal steld en benammen besocht in byld te jaan fan Van der Ploeg syn wize fan wurkjen. De ferbylding fan de werklikheid yn roman en ferhaal, dêr giet it him om. Hy wol de werklikheid sjen litte troch syn fertelling en sadwaande de ferbyldingskrêft fan de lêzer oproppe, sadat dy aan krijt fan in bestean op in oar nivo. De lêzer moat meifierd wurde yn in oar fermidden, in oare tiid, oare libbensomstannichheden, in oar libben. De suggestje moat sa sterk wêze, dat it ferhaal as werklikheid op de lêzer oerkomt. Hoe kin in skriuwer dat berikke? `Ik stribje dernei om fiktyf te dokumintearjen,' hat Van der Ploeg alris sein yn in fraachpetear. Hy skept op basis fan al dan net histoaryske feiten in nije gearhing.It lânskip spilet yn al it wurk fan Van der Ploeg in grutte rol, likegoed as de klimatologyske omstannichheden. As gjin oar wit er de kealens fan it iepen fjild op te roppen, de wredens fan in hjerstbui oer it waad. Benammen yn syn saneamde `Dongeradielsyklus', fjouwer romans dy't situearre binne yn de omkriten fan Dokkum, drage de beskriuwingen fan lânskip en waarsomstannichheden tige by oan de sfear fan útsichtleaze ienlikens dy't gauris om syn personaazjes hinne hinget. Yn de útstalling wurde oan de hân fan in tal foarbylden feit en fiksje by elkoar brocht. Fierder jout de eksposysje in byld fan it totale oeuvre fan dizze warbere en - nei't it wol liket - hyltyd produktivere auteur, dy't û.o. ek as tydskriftredakteur, sjuerylid, foarsitter fan it Skriuwersboun, ûntwerper fan boekomslaggen en gelegenheidsdichter tige syn fertsjinste hat foar de Fryske skriuwerij yn de wiidste omfieming.
By gelegenheid fan de iepening fan de útstalling hat it FLMD in literêre poster útbrocht oer Durk van der Ploeg. Dat is nûmer 25 yn de rige `Papieren útstallingen'.

boarne: FLMD


Op 12 maaie iepening Jabikspaad

Jirnsum - Sûnt de iepenstelling yn 'e simmer fan 1998 fan it earste part fan it Jabikspaad troch it Bildt, hat de Stifting Jabikspaad Fryslân dwaande west mei it trochlûken fan dit paad oant Noardwest-oerisel. It Jabikspaad is it Fryske part fan de pylgerrûte nei Santiago de Compostela yn noardwest Spanje. Santiago de Compostela wie al foar de midsieuwen ien fan de bekendste beafeartsoarden. Histoaryske rûtes lykas it Jabikspaad komme de lêste tiid mear en mear yn 'e belangstelling fan moderne 'pylgers'. De motiven om de rûtes te folgjen, binne tsjintwurdich lykwols faker sportive en rekreative as religieuze. Wol docht bliken dat sa'n pylgerrûte gâns belangstelling foar it streek-eigene, de histoarje en kultuer los makket.

It bestjoer fan de Stifting Jabikspaad Fryslân hat yn gearwurking mei tal fan frijwilligers de rûte oant Hasselt fêststeld. Dêr slút it trajekt oan op de 'Hanzestedenroute' . Yn East- en Súdnederlân binne groepen dwaande oansluting te jaan op it Europeeske netwurk. De ôfstân Sint Jabik - Hasselt is 131 kilometer, rûchwei in tweintichste part fan de ôfstân Sint Jabik - Santiago de Compostela. De fytsrûte folget safolle mooglik de histoaryske paden. Foar de kuierrûte is besocht drokke ferkearsdiken te mijen.

Fan Sint Jabik nei Jirnsum kin der keazen wurde tusken twa rûtes: in westlike fariant oer Frjentsjer en in eastlike oer Swarte Hoarne en Ljouwert. Nei Jirnsum giet de rûte oer Aldeboarn nei it Hearrenfean. Dêr geane de fyts- en kuierrûte útinoar. Fytsers geane fia Aldskoat, Wolvegea, De Blesse Stienwyk, Giethoarn en Swartslús nei Hasselt. Te gean giet it paad oer Mildaam, Wolvegea, Oldemarkt, Bloksyl en Genemuiden nei Hasselt.

Ta gelegenheid fan de iepening fan it Jabikspaad yn Fryslân komt yn De Groate Kerk yn Sint Jabik in foto-tentoanstelling fan de Frânske fotograaf Michiel Wasilefski. Dy hat de rûte nei Santiago de Compostela yn 148 prachtige kleurefoto's fêstlein. Yn Jorwert sil Peter Vermaat in pylgerferhaal fertelle en op 'e grins tusken Weststellingwerf en Ysselham by de Driewegsluis sil in nije oerset yn gebrûk nommen wurde.



Krite Snits pakt út mei Iepenloftspektakel

Snits - It Frysk Selskip 'Krite Snits' fiert fan 7 o/m 14 july yn it ramt fan it 150 (!) jierrich bestean in Iepenloftspektakel op dêr't neffens harren noch lang oer neipraat wurde sil. De saken wurde grut oanpakt. Mar leafst 150 minsken sille meidwaan oan it histoarysk kostúmstik, dat spilet yn 'e tiid fan de Frânske oerhearsking. It stik, dat skreaun is troch Bertus Klazinga, hat as titel 'Goudsjeblom en Poddekrûd' meikrigen en hannelet oer de striid tusken de Prinsgesinden (Goudsjeblommen) en de Patriotten (Poddekrûd). Yn it hiele lân wie der reboelje en opskuor doe't de Frânske soldaten hjir de macht oernamen en Prins Willem nei Ingelân ta flechte: boargemasters hiene neat mear te sizzen, sels yn Snits net.....
It spektakel sil plakfine op en om de Wetterpoarte en it wetter fan de Kolk, wêrby't publyk op pontons komt te sitten. 


Riedswurk

Op Priemmen


24 april Aaipop Nijlân 

12 maaie Liet 2000 yn de Harmony te Ljouwert

12 maaie Iepening Jabikspaad 

12 maaie Soasjûn Eftrije oer de relaasje Europa-Fryslân. sprekker: Roel Falkena. Plak: kafee It Anker. Oanfang: 19.30 oere

20 maaie Gala FFJ Bernlef y.f.m. 75-jierrich bestean
yn it Stêdsparkpaviljoen, Grins

26 maaie Riedsgearkomste, jûns om healwei achten op 'e boppeseal fan Café Wouters te Ljouwert. (foar it NS stasjon oer) 
Sprekker: De hear Piet Vellinga, direkteur fan de Stifting Doarp en Bedriuw.

2 juny Jûns om 20.00 oere: kursus dichtsjen yn it Frysk en it Liwadders mei Anne Feddema yn Hotel Kafee it Anker, Iewâl 73-77 te Ljouwert. Organisaasje: Eftrije (tagong: foar net-leden ( 5,00)

1/22 july Simmer 2000

2/29 july Minority Course fan Deenske Folkshegeskoalle
Højskolen Østersøen.

7 july Première iepenloftspektakel 'Goudsjeblom en Poddekrûd' troch de Krite Snits.

30 augustus Première Iepenloftspul Jorwert


3 septimber Stinzefeest yn de Koperen Tún te Ljouwert mei diner
en reuny fan de Federaasje fan Fryske Studinteferienings.

13 oktober Riedsgearkomste, jûns om healwei achten op 'e boppeseal fan Café Wouters te Ljouwert. (foar it NS stasjon oer) 

De spyllist fan de by it Boun fan Fryske Toanielselskippen oansletten ferieningen is te finen op www.fryskebeweging.nl
Dêr fine jo ek de measte aktiviteiten fan de Fryske Kriten om Utens. (kopke: Op Priemmen)

Undersyk ûnder Fryske emigranten fier om utens

Ljouwert - Sûnt ein ferline jier hâlde de Fryske Akademy en de Ryksuniversiteit Grins (fakgroep Psychology) in grutskalich wittenskiplik ûndersyk ûnder Fryske emigranten fier om utens. It ûndersyk wurdt útfierd yn it kader fan de yn july te hâlden manifestaasje Simmer 2000. De Ljouwerter Krante hat foar dit ûndersyk har adressebestân beskikber steld. Tusken Kryst en Ald en Nij 1999 binne krap 6.500 fragelisten tastjoerd oan lânferhuzers in 65 lannen.

Undersiker frou G.E.Bakker dy't as wittenskiplik assistint oan de Fryske Akademy ferbûn is leit út wat it doel is fan it ûndersyk: 'De fragelist wurdt ynfolle troch Fryske emigranten dy't selsstannich of as bern mei harren âlders út Fryslân wei gien binne en harren neiteam. Ek Friezen dy't nei oare oarden gien binne mei it idee om oer net al te lange tiid werom te gean nei Fryslân wolle wy graach yn it ûndersyk belûke.' Healwei maart wiene der sa'n 1000 ynfolle frageformulieren weromstjoerd. De ûndersikers hoopje tidens Simmer 2000 foarriedige resultaten fan it ûndersyk bekend te meitsjen.

Histoarje Frysk yn it offisjeel ferkear no op it ynternet.

De ynternetside fan de Ried fan de Fryske Beweging is op 'e nij útwreide, diskear mei in oersjoch fan de histoarje fan it plak fan it Frysk yn it offisjele ferkear. It stik is skreaun troch Rindert Straatsma. It stik in weardefolle oanfolling op besteande dokumintaasje en ynformaasje oer it ûnderwerp. Beskikke jo net oer ynternet, mar binne jo wol nijsgjirrich nei de ynhâld, stjoer dan in brievekaart nei it kantoaradres of sprek eefkes yn op it antwurd-apparaat, dan krije jo dy thússtjoerd.

Nij adres Eftrije

Eftrije hat in nij korrespondinsje-adres: Ibisstrjitte 35, 8916 BH Ljouwert. It nije adres jildt ek foar de Stifting Fryske Klub Ljouwert. It telefoannûmer is net wizige: 
058-2884700.

Fan it bestjoer

* Wy binne bliid dat wy de hearen Gerben Poortinga en Arjen Versloot ree fûn hawwe in sit yn it bestjoer te nimmen. Arjen Versloot nimt it skriuwerskip op him.

* Wy binne, yn oparbeidzjen mei FYK, yn petear mei it bestjoer fan Doarpsbelang Winsum oer de organisaasje fan in Fryske Dei yn dat doarp. As foarriedige datum dêrfoar stiet 4 novimber.
It program foar dy dei stiet noch net fêst, mar it sil yn alle gefallen swinge dat it in aard hat.

* Foar de Ragnarockkommisje sykje wy ien (f/m) dy't de karre lûke wol. Siebren Marten de Boer dy't it projekt jierrenlang foar it grutste part foar syn rekken nommen hat, is dêr net mear beskikber foar. Dus, asto sin hast oan it organisearjen fan in spetterjend popspektakel, nim dan kontakt op mei it bestjoer. It draaiboek leit klear, it budzjet ek en ferskate Fryske groepen wolle harren graach op Ragnarock manifestearje!

* Swingel slacht knap oan. De reaksjes op it earste nûmer binne oer it generaal posityf. Ek is der al in moai espeltsje nije lêzers bykommen. Asto sa út en troch in bydrage leverje wolst, nim dan eefkes kontakt op mei Bauke Nicolaï, telefoan 0566-602 197, Email: redaksje@fryskebeweging.nl